Gemeente__s_Hertogenbosch_EnableU-Governance_met_een_glimlach__automatiseren__verbinden_en_gewoon_doen.pdf

Transcript

1. Den Bosch Datastad Den Bosch Datastad Presentatie gegeven door Joost van Kempen, informatieadviseur bij de gemeente ‘s- Hertogenbosch in samenwerking met Scamander (onderdeel van EnableU) op Data Expo donderdag 11 september 2025 https://www.linkedin.com/in/joostvankempen/ ‘s-Hertogenbosch, provinciehoofdstad van Noord-Brabant, stad met 161.000 inwoners, maar soms ook een groot dorp. Gemeentelijke organisatie die nog vrij veel zelf doet, en ons kent ons. Vooruitgang en ontwikkeling gaan in stapjes. Zo ook Datastad. Sinds de komst van de Jeronimus Academy of Data Science (www.jads.nl) positioneert de gemeente zich als Datastad, de afgelopen jaren vooral op economie en onderwijs: incubators, startups, onderwijsinstellingen Maar ook kritiek: Brabants Dagblad artikel over ambtelijke organisatie die nog veel op papier werkte. Moeizaam afhandelen van WOO-verzoeken (voorheen WOB) en besluitvorming gebaseerd op onderbuik en ervaring. 1
2. We bouwen samen aan de Bossche datakathedraal • Impact gaan maken op de grote maatschappelijke vraagstukken van deze tijd, voor onze inwoners, de gemeente, onze bedrijven en instellingen. • Samen leren, experimenteren en kennis delen. • We bouwen met elkaar; van inwoners tot het bedrijfsleven. • Al doende leren we en komen we verder. Data en digitalisering werden in 2022 onderdeel van verkiezingsprogramma’s en daarna ook van het bestuursakkoord. Den Bosch Datastad werd het programma waarmee zowel de stad als de gemeentelijke organisatie digitaal- en datavaardiger moest worden. Verhaal over het bouwen van een datakathedraal voor de stad, voor inwoners en partners, door het bestuur gedragen. Er wilden zelfs 2 wethouders van zijn. En bij een gemeente is dat altijd heel lekker: alle budgetten liggen vast in wettelijke taken, dus als je iets extra’s of iets nieuws wilt, dan helpt een politiek besluit enorm. Dan heb je een opdracht, maar vooral ook budget. 2
3. In ʼs-Hertogenbosch worden data en digitale vaardigheden ontwikkeld en op maatschappelijke vraagstukken toegepast, voor de stad en daarbuiten. En het kwam ook met een duidelijke opdracht van de wethouder, dat geeft houvast en mandaat Zowel intern, in de gemeentelijke organisatie, als in de stad met inwoners, bedrijven en onderwijsinstellingen. Wat maakt dit zo speciaal bij een gemeente: is eigenlijk shop-in-shop, bedrijfsverzamelgebouw, iedereen eigen taak en opdracht. Data als cross-cutting concern: net als financien, hr, is een hele nieuwe stap. Tot voor kort opgesloten in applicatie per afdeling. Definities per afdeling (vb Jeugd) en niet gelijk te trekken zoals in een bedrijf, want vaak achterliggende wetgeving Dat vraagt dus om data governance op organisatieniveau… voor een gemeente als ‘s- Hertogenbosch was dat echt iets nieuws! 3
4. Een datawijze overheid • Ontwikkeling van de datavaardigheid van de interne gemeentelijke organisatie • Inrichten van een toekomstbestendig dataplatform • Datagovernance vanaf de start een eigen pijler in het programma • Scamander (onderdeel EnableU) leverancier van de techniek én partner in het programma Interne vertaling van het programma Datastad: een Datawijze Overheid. Het dataplatform zorgt ervoor dat we organisatiebreed onze data veiliger en sneller beschikbaar kunnen stellen en hergebruiken. Met de mogelijkheid tot sturing op logging en privacy. Een ‘datawarehouse’ als centraal object om alles omheen te organiseren. 4
5. Dat leverde de constructie op die in deze praatplaat wordt weergegeven. Links de grote maatschappelijke vraagstukken. Medewerkers die data leveren vanuit allerlei disciplines en een centrale piramide voor de data. Belangrijke rol voor DET: gemeentebreed multidisciplinair operationeel team voor met data op te lossen informatievragen. En rechts de belangrijkste onderwerpen voor de data governance. 5
6. Data Governance • Klein scrumteam • Sprints van 3 weken, direct besluitvorming • Vraagstuk oppakken en afronden (MVP) • Veel prioriteren • DET ging tegelijkertijd aan het werk, continue afstemming met hun vraagstukken • Steeds uitbouwen en verfijnen Scrumteam van 4 personen voor 1 dag in de week + coordinator DET Kernteam voor besluitvorming met belangrijkste afdelingshoofden Successen vieren!! Werken als een team! 6
7. Doelen, Kaders, Richtlijnen Producten Diensten Rollen Processen Technologie Systemen Cultuur Samenwerking Governance Raamwerk kwaliteit Storage & operations Modelling Data Architectuur Metadata BI & DWH Referentie & Masterdata Doc & Content management Data integratie & Interoperability Data Security 4 8 5 6 1 1 9 7 1 2 3 12 1 0 OEPS! Zelfevaluatie! na een paar weken vroegen we ons af, hebben we nu alles? -> ‘beste governance raamwerk ever!’ Vrij naar DAMA DMBOK (rechtsboven) In sprints de gaten vullen en ook dingen weg durven schuiven: vernietigen? De archiefwet geeft ons minimaal 1 jaar voor de eerste data vernietigd hoeft te worden, dus hoeven we daar pas over 9 maanden over na te denken. 7
8. Vraaggestuurd werken • We bouwen van links naar rechts, • Maar ontwerpen van rechts naar links RAW DEFINED DERIVED Simpele modellen die we langzaam uitbouwden. Een van onze belangrijkste plaatjes -> vraaggestuurd werken Dat bepaalt de technische inrichting, de engineering, de processen, maar bv. ook toetsing aan AVG, toegangsrechten etc., steeds terug naar dit ene plaatje 8
9. Raw Klant Vraag / behoefte Domein analist Informatievraag FO Data Architect/ Engineer TO Tabellen, entiteiten en attributen Data levering Defined Derived Modeleren,  definities in veld Comments RDBMS Data Modeller (OSDDM) Evt de toevoegingen: - Aggregatie - Combinaties - Pseudonimisering - Splitsing Nieuwe definities GGM Vanuit het proces aanvraag informatieproduct Start data modelerings proces Speurtocht naar info Je mag dingen extra doen, maar enkel indien noodzakelijk, en dan vermelden op het info tabblad van het rapport Start Datakwaliteit Profiling Datakwaliteit specificatie En dat leidde dan in een tiental sprints verder tot een nadere uitwerking. Ook dit is weer vraaggestuurd werken en van rechts naar links ontwerpen en van links naar rechts bouwen. 9
10. Processen, applicaties en data Gegevens Applicaties Processen Datagovernance Algoritmes Datacatalogus Risicomanagement Applicatieportfolio Informatiebeheer (archief) Security Architectuur Certifi- caten Koppelingen Al heel lang leggen we onze applicaties en processen vast in een combinatie van een CMDB en een proces modelleer tool. Dat doen we in Mavim. Alles leggen we daarin vast als objecten en entiteiten met kenmerken, waardoor dat uiteindelijk zelf ook weer data is die je in rapportages en dashboards kan presenteren. Vooral handig bij storingen, migraties etc. Recent hebben we daar het dataplatform aan toegevoegd, we deden al iets met databases, maar niet zuiver. Nu echt hele gegevensmodel gerelateerd aan proces en applicatie. En we leggen ook de gegevensleveringsovereenkomsten daar in vast! Dit lijkt administratieve rompslomp, maar creëert juist verbinding met informatiebeheer, security, applicatiebeheerders etc. Data staat niet los, maar onderdeel van. Dit geeft de data governance ook body! 10
11. Lessons learned • ‘Datagedreven werken’ is geen doel; een duidelijke opdracht helpt je om snel resultaat te bereiken • “Begin bij een concrete informatiebehoefte en ga dan op zoek naar een passende technische oplossing” óf “Zet de techniek neer, vul je datawarehouse en maak daar dashboards mee” MAAR GA IETS DOEN • Data staat niet op zichzelf, het heeft een relatie met de organisatie, processen, applicaties en vooral mensen! En wat hebben we in 1,5 jaar programma dan geleerd 11
12. Vragen? Vragen -> stand 80 Enable U , of stuur me een bericht op LinkedIn https://www.linkedin.com/in/joostvankempen/ 12